Jednog dana predsjednik je odlučio da posjeti zatvorenike u jednom obližnjem zatvoru. Ova priča nas vodi dakle u zatvor gdje je predsjednik otputovao s namjerom da razgovara sa zatvorenicima o svemu što ih muči. Tokom razgovora sa jednim zatvorenikom, shvatio je da on tu ne pripada.
–Ovom čovjeku nije mjesto ovdje. On ne smije svojim primjerom da pokvari sve ove ostale poštene ljdue.
Najveći zatvori na svijetu predstavljaju ogromne, složene institucije koje čuvaju hiljade zatvorenika i simbolizuju moć, kontrolu i tamnu stranu ljudskog društva. Oni nisu samo mjesta kazne, već i ogledala sistema – političkih, pravosudnih i društvenih. Svaki od ovih zatvora ima svoju priču, svoje legende i svoju reputaciju, a mnogi su postali zloglasni po brutalnim uslovima, pretrpanosti, korupciji i nehumanom postupanju prema zatvorenicima.
1. Silivri zatvor – Turska
Silivri zatvor, smješten oko 80 kilometara zapadno od Istanbula, danas je najveći zatvor u Evropi, a često se opisuje i kao grad unutar grada. Izgrađen 2008. godine, prostire se na površini od oko 900 hektara i može primiti više od 11.000 zatvorenika. U njemu su smješteni i politički zatvorenici, novinari, aktivisti i vojna lica, naročito nakon pokušaja državnog udara 2016. godine. Kompleks ima desetine zgrada, sudnice unutar samog zatvora, te medicinske centre i sportske objekte, ali uslovi su često opisani kao surovi, sa minimalnim pristupom pravdi i čestim kršenjem ljudskih prava.
2. Louisiana State Penitentiary (Angola) – SAD
Zloglasni zatvor Angola u američkoj saveznoj državi Louisiani, poznat i kao „Zemlja robova“, jedan je od najpoznatijih i najvećih zatvora na svijetu. Prostire se na nevjerovatnih 73 kvadratna kilometra – površini većoj od nekih manjih gradova. Nekada je to bila ogromna plantaža pamuka na kojoj su radili robovi, a danas oko 6.000 zatvorenika i dalje radi u poljima pamuka, kukuruza i soje, pod nadzorom stražara na konjima. Mnogi od njih su osuđeni na doživotne kazne bez mogućnosti pomilovanja. Angola ima i vlastito groblje za zatvorenike koji umru tokom izdržavanja kazne, a svake godine održava se i čuveni „Angola Prison Rodeo“, događaj koji izaziva podijeljene reakcije – za neke zabava, za druge simbol poniženja.
3. Rikers Island – New York, SAD
Rikers Island nije samo zatvor – to je ogroman kompleks od 10 zatvorskih jedinica, smješten između Bronxa i Queensa, na ostrvu veličine 1,6 kvadratnih kilometara. U njemu je tokom najgorih perioda boravilo i 15.000 zatvorenika odjednom. Ovaj zatvor je postao sinonim za brutalnost, nasilje među zatvorenicima, ali i zlostavljanje od strane stražara. Svake godine desi se stotine napada, samoubistava i premlaćivanja. Njujorške vlasti su zbog brojnih skandala najavile njegovo zatvaranje, ali proces reforme traje već godinama. Rikers je često bio dom onih koji čekaju suđenje, jer nisu mogli platiti kauciju, što otvara pitanje nejednakosti u američkom pravosudnom sistemu.
4. Tihar Jail – Indija
Tihar Jail, poznat i kao „grad iza zidina“, najveći je zatvorski kompleks u Aziji. Nalazi se u Delhiju i ima devet centralnih zatvora, sa ukupno više od 13.000 zatvorenika, iako je kapacitet znatno manji. Ono što Tihar čini zanimljivim jeste pokušaj da se kombinuje strogi režim sa rehabilitacijom – zatvorenici rade u različitim radionicama, proizvode tekstil, pekarske proizvode i čak kafu koja se prodaje pod brendom „Tihar Cafe“. Ipak, uprkos tim pokušajima, zatvor je često pretrpan, sa hroničnim nedostatkom higijene, te ozbiljnim problemima sa nasiljem i korupcijom.
5. Kresty Prison – Rusija
U Sankt Peterburgu se nalazi Kresty, jedan od najpoznatijih ruskih zatvora, čije ime znači „krstovi“. Ovaj zatvor je nekada bio jedan od najvećih na svijetu, projektovan za 3.000 zatvorenika, ali je u jednom periodu u njemu bilo i do 12.000 ljudi. Izgrađen krajem 19. vijeka, Kresty je bio dom i mnogih političkih zatvorenika tokom sovjetske ere. Uslovi su opisani kao ekstremni: hladnoća, vlaga, pretrpanost i loša hrana. Novi zatvorski kompleks Kresty-2 otvoren je 2017. kako bi se poboljšali uslovi, ali mnogi tvrde da se suština nije promijenila.
6. Bang Kwang Central Prison (Bangkok Hilton) – Tajland
Zatvor Bang Kwang, nadimkom poznat kao „Bangkok Hilton“, sve je samo ne luksuzan. Smješten u predgrađu Bangkoka, ovo je zatvor maksimalne sigurnosti u kojem su smješteni najteži kriminalci, često osuđeni na smrt. Uslovi su brutalni – zatvorenici su dugo bili okovani lancima, hrana je minimalna, a prostorije pretrpane. Zbog stroge discipline i čestih egzekucija, zatvor ima reputaciju jednog od najstrašnijih mjesta na svijetu. Mnogi stranci koji su uhapšeni zbog šverca droge završili su upravo ovdje, a njihove priče pune su užasa i očaja.
7. Evin Prison – Iran
Smješten u sjevernom Teheranu, Evin je postao simbol političke represije. Ovaj zatvor često nazivaju i „univerzitetom Evina“, jer su u njemu zatvarani studenti, intelektualci i novinari. Poznat je po tajnim ispitivanjima, mučenjima i psihološkim pritiscima. Mnogi izvještaji ljudskopravaških organizacija navode da zatvorenici mjesecima borave u samicama, bez kontakta sa porodicom ili advokatom. Iako je kapacitet oko 15.000 ljudi, tačan broj zatvorenika često se ne zna, jer su mnogi držani bez zvaničnih evidencija.
8. La Sabaneta – Venecuela
Zatvor La Sabaneta u Venecueli jedan je od najnasilnijih zatvora na svijetu. Kapacitet mu je bio oko 700 zatvorenika, ali u njemu je boravilo više od 3.500 ljudi. Uslovi su katastrofalni: manjak vode, hrane i medicinske pomoći, dok zatvorenici sami upravljaju dijelovima zatvora. Oružje, droga i bande su svakodnevica. Tokom jedne pobune 1994. godine, poginulo je više od 100 ljudi. Iako je vlast obećala reforme, situacija se nije značajno promijenila – zatvor je simbol haosa u venecuelanskom pravosudnom sistemu.
9. Carandiru – Brazil (zatvoren 2002.)
Nekada najveći zatvor u Južnoj Americi, Carandiru Penitentiary u Sao Paulu bio je dom za više od 8.000 zatvorenika. Ozloglašen je zbog ekstremnog nasilja i čuvenog masakra 1992. godine, kada je policija upala u zatvor tokom pobune i ubila 111 zatvorenika. Ovaj događaj izazvao je svjetski šok i kasnije inspirisao knjige, filmove i dokumentarce. Carandiru je zatvoren 2002. godine, a danas na njegovom mjestu stoji park i memorijal posvećen žrtvama.
10. Qincheng Prison – Kina
Qincheng je najpoznatiji kineski zatvor, smješten u planinskom području blizu Pekinga. Sagrađen uz pomoć Sovjetskog Saveza 1950-ih, služio je prvenstveno za političke zatvorenike, partijske disidente i visoke dužnosnike optužene za korupciju. Ovaj zatvor je pod strogom tajnom – ne postoje zvanične posjete, novinari nemaju pristup, a fotografije su gotovo nemoguće dobiti. Prema svjedočenjima bivših čuvara, zatvorenici žive u potpunoj izolaciji, s ograničenim kretanjem, a neki od njih su tamo godinama bez suđenja.
11. Alcatraz – SAD (zatvoren)
Iako više nije aktivan, Alcatraz ostaje simbol zatvorskog sistema. Smješten na ostrvu u zalivu San Francisca, bio je federalni zatvor od 1934. do 1963. godine. Čuvao je najopasnije kriminalce poput Al Caponea i „Pticolovca iz Alcatraza“. Poznat po svojoj strogosti i navodnoj nemogućnosti bijega, ipak je 1962. godine zabilježen misteriozan pokušaj bijega trojice zatvorenika – Franka Morrisa i braće Anglin – koji su nestali u vodi. Njihova sudbina nikada nije razjašnjena, što je stvorilo legendu o najpoznatijem bijegu u istoriji.
