Ovaj pjevač je jedan od najkontroverznijih na Balkanu definitivno. On se bavi rock muzikom a u svojim pjesmama se bavi patriotizmom i domoljubljem prema svojoj domovini i svom narodu. Međutim, on vrlo često obrađuje teme iz devedesetih godina u svojim pjesmama, što doprinosi kritikama koje dolaze iz susjednih zemalja, pretežni Srbiji.
Na nedavnom nastupu pažnju javnosti izazvala je majica s neobičnim nizom brojeva: 03941158. Iako na prvi pogled djeluju kao slučajna kombinacija cifara, iza njih se krije priča koja je već godinama izvor kontroverzi.
Ova šifra zapravo je identifikacioni broj zatvorenika iz američkog zatvorskog sistema – čovjeka koji je tri decenije proveo iza rešetaka zbog eksplozivne naprave postavljene na željezničkoj stanici u New Yorku i spektakularne otmice aviona tokom koje su izbacivani politički leci.
Taj čin je, prema njegovim riječima, bio pokušaj da se svjetskoj javnosti skrene pažnja na politički položaj Hrvatske unutar tadašnje Jugoslavije. No, njegove metode izazvale su oštre osude, kako tada tako i danas.
Upravo je broj koji je nosio kao zatvorenik – 03941158 – ostao simbol te njegove zatvorske epopeje, pa ne čudi što njegovo pojavljivanje na odjeći pojedinih javnih ličnosti izaziva lavinu reakcija.
Dugogodišnji boravak u zatvoru i način na koji je pokušao istaknuti svoju ideju i danas polarizuju javnost: dok jedni u tome vide borbu za političku slobodu, drugi podsjećaju na ozbiljnost posljedica njegovih postupaka i na živote koje su ti događaji ugrozili.
Dana 10. septembra 1976. godine, u jednoj od najupečatljivijih epizoda političkog aktivizma tog vremena, grupa ljudi iz bivše Jugoslavije sprovela je otmicu putničkog aviona američke aviokompanije TWA. Let koji je poletio sa njujorškog aerodroma LaGuardia ka Chicagu, imao je na brodu 92 putnika koji nisu ni slutili da će postati akteri jedne međunarodne drame.
U središtu ovog događaja bio je Zvonko Bušić, a uz njega su u akciji učestvovali i njegova supruga Julienne Eden Bušić, te saradnici Petar Matanić, Frane Pešut i Slobodan Vlašić. Njihov cilj, kako su tvrdili, bio je da privuku pažnju svjetske javnosti na političku situaciju u tadašnjoj Jugoslaviji – ali način na koji su to pokušali učiniti izazvao je globalni šok.
Nakon što su preuzeli kontrolu nad avionom u američkom vazdušnom prostoru, otmičari su preusmjerili let iznad Atlantika, prisilivši letjelicu da sleti prvo na Island, a potom da nastavi ka Velikoj Britaniji. Tokom preleta iznad Londona, otvorili su vrata aviona i izbacili letke u kojima su iznosili političke poruke koje su, po njihovom uvjerenju, trebale skrenuti pažnju na tadašnji položaj Hrvatske.
Let se potom nastavio ka Francuskoj, gdje je iznad Pariza ponovljena ista akcija – još jedan val letaka spušten je nad glavnim gradom.
Na kraju, avion je prizemljen na pariskom aerodromu Charles de Gaulle, gdje su se Zvonko Bušić i njegovi saradnici bez daljeg otpora predali francuskim vlastima.
Sudski proces koji je uslijedio bio je težak i medijski praćen. Bračni par Bušić je osuđen na doživotnu robiju, nakon što je jedan policajac izgubio život pokušavajući da deaktivira eksplozivnu napravu koju su otmičari ranije podmetnuli. Preostali članovi grupe osuđeni su na višedecenijske zatvorske kazne, ali su vremenom, zahvaljujući različitim pravnim odlukama i pomilovanjima, napustili zatvorske zidove i izašli na slobodu.
Marko Perković Thompson – Život, karijera i fenomen koji dijeli Hrvatsku
Kada se govori o najkontroverznijim, ali i najutjecajnijim ličnostima hrvatske muzičke scene, ime Marka Perkovića – poznatijeg po nadimku Thompson – nezaobilazno je. Ovaj pjevač, čiji se rad često nalazi na razmeđu domoljublja i političke provokacije, kroz decenije je izgradio lojalnu bazu fanova, ali i stekao mnoštvo kritičara. Njegovo ime budi snažne emocije – za neke je simbol patriotizma, za druge izvor kontroverzi. Bez obzira na mišljenje, jedno je sigurno: Thompson je fenomen koji je oblikovao kulturni, muzički, pa i politički pejzaž moderne Hrvatske.
Rani život i formativne godine
Marko Perković rođen je 27. oktobra 1966. godine u malom mjestu Čavoglave, smještenom u Dalmatinskoj zagori. Upravo to selo kasnije će postati mitsko mjesto u njegovoj muzičkoj mitologiji, zahvaljujući pjesmi koja će ga proslaviti. Odrastao je u tradicionalnoj hrvatskoj katoličkoj porodici, u skromnim okolnostima. Kao mladić, pokazivao je interes za muziku, ali život ga je, kao i mnoge druge iz tog kraja, odveo u redove hrvatske vojske.
Rat i nastanak “Thompsona”
Ratna zbivanja početkom 1990-ih duboko su obilježila Markovu sudbinu. Bio je vojnik u Domovinskom ratu, boreći se u odbranbenim redovima Hrvatske. U tim teškim vremenima nastala je pjesma koja će ga izbaciti u žižu javnosti – „Bojna Čavoglave“. Snimljena u kućnoj radinosti, ova pjesma postala je neslužbena himna mnogih hrvatskih boraca. Početak pjesme – famozni uzvik „Za dom – spremni“ – godinama će biti povod za rasprave, zabrane, ali i masovne ovacije publike.
Nadimak „Thompson“ preuzeo je po mitraljezu koji je koristio tokom rata, simbolično spajajući vojni identitet s novim muzičkim putem.
Muzička karijera – od ratnog glasa do nacionalne ikone
Nakon rata, Thompson se okrenuo muzici kao glavnom životnom pozivu. Njegov prvi album “Moli mala” izašao je 1992. godine, ali je širu popularnost stekao s albumom “Vrijeme škorpiona” (1995), koji je donio pjesme poput “Lijepa li si” – pjesme koja slavi Hrvatsku i njezine krajeve, te je postala svojevrsna patriotska himna.
Tokom godina, Thompson je objavio više albuma koji su se redovno nalazili među najprodavanijima:
-
“Geni kameni” (1996)
-
“Vjetar s Dinare” (1998)
-
“E, moj narode” (2002) – jedan od najvažnijih albuma, s pjesmama koje su duboko urezane u kolektivnu svijest publike
-
“Bilo jednom u Hrvatskoj” (2006) – s naslovima koji evociraju nacionalnu istoriju i ponos
-
“Ora et labora” (2013), na kojem se još više osjetio uticaj vjere i tradicionalnih vrijednosti
Njegova muzika često miješa rock, etno, klapske motive i elemente marševa, stvarajući prepoznatljiv zvuk koji budi jake emocije.
Teme koje obrađuje
Thompsonove pjesme najčešće obrađuju teme domoljublja, žrtve, Boga, vjere, stradanja, junaštva i porodičnih vrijednosti. On ne pjeva o površnim ljubavnim aferama ili trendovskim temama, već o identitetu, narodu, zemlji i ponosu. U njegovim stihovima osjeća se i rana rata, nostalgija za izgubljenima, kao i snažna povezanost s katoličkom vjerom. Zbog toga ima i posebnu vrstu publike – od veterana rata, preko tradicionalnih porodica, pa sve do mladih kojima je prenesen taj sentiment.
Kontroverze koje nikad ne prestaju
Uz slavu je došla i ogromna količina polemike. Najveće kritike bile su usmjerene na korištenje pozdrava „Za dom – spremni“ u njegovim nastupima, kao i na navodne simpatije prema ustaškom pokretu. Iako se Thompson više puta ogradio od fašizma i isticao da nikada nije veličao zločine, mediji i dio javnosti ostali su nepomirljivo podijeljeni. Njegovi koncerti u inostranstvu često su bili otkazivani pod pritiskom javnosti i organizacija koje su tvrdile da on širi ekstremizam.
U njegovu odbranu stajali su mnogi koji ga vide isključivo kao čovjeka koji pjeva o ljubavi prema domovini i Bogu. On sam često ističe da mu je savjest čista i da ne širi mržnju, nego ponos. Na koncertima uvijek traži molitvu, zahvaljuje se Bogu, i poziva publiku na zajedništvo.
Nastupi koji postaju legende
Thompsonovi koncerti su doživljaj za sebe. Njegov nastup na stadionu Poljud u Splitu 2002. godine i Maksimiru u Zagrebu ostali su upisani kao neki od najvećih okupljanja na muzičkoj sceni Hrvatske. U publici su bili svi – od vojnika u uniformama, porodica s djecom, pa do tinejdžera u majicama s njegovim stihovima. Scenografija, simbolika, krstovi, baklje, zastave i emocije – sve se stapa u jedan nacionalni spektakl.
Privatni život – porodičan i povučen
Uprkos statusu javne ličnosti, Marko Perković vodi prilično povučen porodični život. Oženjen je Sandrom, s kojom ima petero djece. Poznat je po tome što izbjegava tabloidnu scenu, ne učestvuje u rijaliti emisijama niti gubi energiju na sukobe s drugim estradnjacima. Njegov fokus je, kako često kaže, na vjeri, porodici i narodu.
Utjecaj i naslijeđe
Voljeli ga ili ne, jedno je sigurno: Thompson je oblikovao jednu muzičku i kulturnu epohu. Za hiljade ljudi on je simbol snage i identiteta, dok je za druge pokazatelj kako nacionalizam može postati opasan kada se uplete u umjetnost. Njegov utjecaj prevazilazi muzičke granice – on je postao simbol jedne ideje, jednog pogleda na svijet.
Njegove pjesme slušaju se u kolima, na svadbama, u vojnim kasarnama, školama i crkvama. Istovremeno, njegovi koncerti se nadgledaju, analiziraju i često osporavaju. I upravo tu leži paradoks Thompsona – on ne prolazi nezapaženo. On budi reakciju. On polarizuje, ali i ujedinjuje.
